Gerji Albittar – Şam Mozaik Sanatının Kurucusu: Ahşabı Sanata Dönüştüren Adam
Paylaş
Anlatan: Yazan Krayem – Damascus Box Kurucusu
Şam’ın dar sokaklarında, ahşap kokusunun ve tarihî taşların arasında, bir adam basit bir zanaatı ebedi bir sanata dönüştürdü. Onun adı Gerji Albittar — Şam mozaik sanatının yaratıcısı, yani al-Mouzaïek al-Dimashqi (الموزاييك الدمشقي).
Bir Sanatın Doğuşu
1840 yılında, Şam’ın Bab Touma bölgesindeki Al-Hara Al-Jawaniyya mahallesinde doğdu. Ailesi veterinerlikle uğraşıyordu, ancak Gerji’nin kalbi ahşaptaydı. Genç yaşta marangozların işini izler, ellerinin sabrına ve geometrinin büyüsüne hayran kalırdı.
O dönemde üniversiteler yaygın değildi; Şam’ın ruhu, ustadan çırağa geçen el sanatlarında yaşardı.
Bir gün, bir manastırın avlusunda kurumuş bir limon ağacı gövdesini gördü — ve o an, geometrinin, ışığın ve ahşabın birleşerek canlı bir sanat yaratabileceğini fark etti.
İşte böyle doğdu Şam mozaik sanatı.
Ahşabı Sanata Dönüştürmek
Gerji, ceviz ağacına inci, fildişi ve kemik kakarak yepyeni bir tarz yarattı.
1860 civarında ilk atölyesini açtı; yaptığı zarif mobilyalar, kısa sürede Şam’ın evlerini, kiliselerini ve saraylarını süsledi.
“Durağan ahşabı yaşayan sanata dönüştürdü,” diye yazmıştı bir çağdaşı —
“sabır ve ışığın birleştiği, Şam’ın ruhuyla konuşan bir sanat.”
Dünyaya Uzanmış Bir Ün
-
yüzyılın sonunda Gerji AlBittar’ın ismi, Şam sanatıyla eş anlamlı hale gelmişti.
1891 Viyana ve 1892 Paris sergilerinde eserlerini sergiledi; Avrupa, Şam’ın incelikli el işçiliğine hayran kaldı.
1895’te, Osmanlı valisinin emriyle Sultan II. Abdülhamid için özel mobilyalar yaptı ve Mecidiye Nişanı ile ödüllendirildi.
Daha sonra Vatikan’a ve Birleşmiş Milletler’e eserler sundu; rivayete göre, tarihi bir karar onun yaptığı masada imzalandı — Şam’dan dünyaya bir barış mesajı.
Bir Ustanın Mirası
Gerji Albittar hiçbir zaman patent almadı. Mütevazı kişiliğiyle bilgisini paylaştı, sanatının herkesin mirası olmasını istedi.
Kısa sürede Şam’da yüzlerce atölye açıldı; öğrencileri Elias Estfan, Anton Beit, Michel Chniara bu geleneği yeni nesillere aktardı.
Şam mozaik sanatı artık sadece bir teknik değil — bir kimlik, bir ruh, bir dua haline geldi.
Ölümsüz Bir İmza
Gerji Albittar 1935 yılında vefat etti, ancak eserleri hâlâ yaşıyor.
“Her gerçek mozaikte onun imzası vardır,” der Şam’ın zanaatkârları.
“Sanata ruh verdi, Şam’a ahşaptan bir şiir bıraktı.”
Yazan: Yazan Krayem
Damascus Box olarak, Gerji Albittar’ın mirasını — Şam mozaik sanatının babasını — ve onun yolundan giden tüm zanaatkârları onurlandırıyoruz.
Onların elleriyle, bu kadim Suriye sanatı yaşamaya devam ediyor — parça parça, geçmişle geleceği birbirine bağlayarak.